در ادامه فایل تصویری و همچنین چکیده سخنرانی سرکار خانم دکتر مریم اسدیان (دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی) با عنوان «سمبولیسم اشراقی: راهی به سوی رفع قشری گرایی از مناسک دینی در عصر جدید» در همایش بین المللی شیخ اشراق و دنیای جدید که در نشست تخصصی شیخ اشراق و هنر برگزار گردید، تقدیم علاقه‌مندان می شود.

بُعد اگزوتریک یا ظاهری دین وقتی در عالم جسمانی ظهور می‌کند، به مثابۀ سمبول یا رمز خود را نمودار می‌سازد. سمبول‌ها شکل محسوس‌شدۀ یک معنی باطنی و معقول‌اند تا از این رهگذر به فهم همگان درآیند. طرح نظریۀ عالم مثال سهروردی، به عنوان میانۀ عالم محسوس و معقول، در فلسفۀ اسلامی چگونگی تکوین یافتن سمبول‌ها را به درستی نشان می‌دهد، چرا که منبع و منشأ رمزها عالم مثال یا خیال منفصل است و نه خیال متّصل که از آن فقط تشبیه و استعارۀ ادبی بیرون می‌تراود. لکن در عصر جدید و با سیطرۀ کمّیّت و تقلیل کیفیّت‌ها و استحالۀ معانی باطنیِ حقایق به پوستۀ ظاهری آن، سمبول‌ها در محاق نافهمی و ابهام فرورفته‌اند و با انحطاط یافتن تجلیّات متکثّر دین الهی در طول زمان، برخی از مؤلفه‌های قدسی و رمزی دین، معنی حقیقی خود را از دست داده و تنها قشر و ظاهری از آن بجا مانده است؛ به گونه‌ای که گاه رنگ‌وبوی خرافه به خود گرفته است. در این مقاله، با تبیین نظریۀ سهروردی دربارۀ چگونگی تکوین یافتن سمبول‌ها، به بررسی و رمزگشایی برخی از مناسک دینی که اصل و منشأ حقیقی و سنّتی داشته‌اند خواهیم پرداخت؛ مواردی همچون آتش‌پرستی زردشتیان، قربانی کردن در مناسک دینی ایران و اسلام، طواف خانۀ کعبه و رجم شیطان در میان مسلمانان، باور به نظریۀ زمین‌مرکزی طبق برداشتی از قرآن، و اعتقاد مردم به افلاک و ستارگان و تأثیر آن در سرنوشت‌ها. همچنین به برخی موارد دیگر نیز می‌توان اشاره کرد که به هیئت باورهای عامیانه درآمده‌اند، مانند دخیل بستن به درخت مقدّس در برخی از روستاها یا مناسک آیینی مانند نخل‌گردانی و بعضی دیگر از آیین‌های عاشورایی. در این بررسی نشان خواهیم داد که نگاه قشری‌گرایانه به این مناسک حاصل انحطاط رمزهای آیینی و تکوینی بوده است و با رمزگشایی از آنها و بازگرداندن ظاهر و پوسته به باطن و معنی حقیقی، تصویر دقیق‌تر و کارآمدتری از این مؤلفه‌های دینی و قدسی در عصر جدید می‌توان به دست داد.