در ادامه فایل تصویری و همچنین گزارش مکتوب سخنرانی جناب آقای دکتر سید محمد کاظم علوی (دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی در دانشگاه حکیم سبزواری) با عنوان ««نور» به مثابه الگو در مطالعات الهیاتی نوین» در سومین پیش نشست همایش بین المللی شیخ اشراق و دنیای جدید که در تاریخ 5 اردیبهشت 1402 به میزبانی دانشکده الهیات دانشگاه حکیم سبزواری برگزار گردید، تقدیم علاقه‌مندان می شود.

کار عمده سهروردی جایگزین کردن نور به جای وجود است. ما وقتی می گوییم نور را سهروردی جای وجود می گذارد، این امر ناظر به هستی شناسی است. اما نکته مهم این است که این نور در سهروردی تبدیل به یک پارادایم شده و می شود همه ابعاد مسئله را چه از حیث روش شناسی  یا معرفت شناسی ذیل آن بررسی نمود. ما وقتی از مطالعات نوین الهیاتی حرف می زنیم محور این مطالعات انسان است.

ارتباطات چهارگانه در این زمینه مهم است. اولین ارتباط ارتباط انسان با خداست. سپس ارتباط انسان با خودش است. بعد ارتباط او با دیگران و در آخر ارتباط او  با محیط. هایدگر بحث اصلی اش همین است که ما در پارادایم محیط، زیست می کنیم. از نقدهای ما به جهان مدرن نیز همین است که انسان با محیط یک رابطه استثماری برقرار کرده، درحالی که پدیدارشناسی به مکان ذات می دهد و ازهویت داربودن مکان و محیط سخن می گوید. در این بحث قصد داریم به  این ارتباطات چهارگانه در مطالعات جدید الهیاتی از منظر  شیخ اشراق بپردازیم.

این ارتباطات چهارگانه باید در ساحات عاطفی، کنشی و ادراکی بررسی شود . آن سه گانه ضرب در این 4 گانه می شود 12 گانه که هر  کدام محل بررسی خواهد بود. بر اساس اندیشه شیخ اشراق می توان از نور به عنوان یک الگوی تحلیلی برای تحلیل این مسیرهای 12گانه استفاده کرد. قوانینی مانند ظاهربذاته بودن و مظهرلغیره بودن نور و همینطور اضافه اشراقی بودن نور که نوعی رابطه یک طرفه است، ما را در تحلیل کمک می کنند. مثلا وقتی بررسی می کنیم که انسان در رابطه با دیگری قرار می گیرد، او می تواند یک رابطه یک طرفه داشته باشد و فقط او نفع ببرد. و همینطور می تواند به شرط کسب منفعت باعث منفعت دیگری نیز باشد . اما در معنای نورانی،  انسان می تواند بدون چشمداشت دیگران را بهره مند کند و خودش نیز عامل بهره مندی خودش باشد. در ارتباط با خدا هم می شود همین تحلیل ها را ارائه داد. ناظر به محیط باید دید این الگوی نوری چگونه خواهد بود. محیط چه مکان باشد چه اشیا چه حیوانات، ما می توانیم بر اساس این ایده عمل کنیم. لذا این نور یک پارادایم برای تحلیل مطالعات نوین ناظر به انسان است و البته فعلا این بحث یک طرح ایده بود و بسطش حوصله دیگری می طلبد.

تهیه کننده: سپهر جمعه زاده